Bilinç ve Uyku

Bilinç Nedir?

Bölünmüş Bilinç ve Uykunun Evreleri Nelerdir? Bilinç nedir diye sorulunca kadar herkes bilincin ne olduğunu bildiğini ve tanımını yapabileceğini düşünür. Oysa tanımı zor yapılan terimlerden biridir.

Bilim insanları, psikologlar, düşünürler ve sinirbilimciler bilinci tanımlamaya çalışmışlar ve farklı tanımlarda bulunmuşlardır. Bilinci en basit şekilde şöyle tanımlayabiliriz: ’’İnsanın kendisinin farkında olma durumu. ’’Bir başka tanımla ise şöyle söyleyebiliriz:

’Herhangi bir anda kafanızın içinde  ve etrafınızda olup biten her şeyin farkında olmanızdır; bunu davranışınızı, düşüncelerinizi duyumlarınızı ve duygularınızı örgütlemek için kullanırsınız. (Farthing,1992)

Bölünmüş Bilinç ve Uykunun Evreleri

Bölünmüş Bilinç Nedir?

Uyanık olduğumuz ve etrafımızı algılayıp tepkilerde bulunduğumuz anlarımızda uyanık bir bilince sahip olmuş oluruz. Ancak yaşamımızda bu uyanık bilinçten farklı bilinç halleri de yaşarız. Örneğin hayal kurmak, hipnotize edilmek ya da meditasyon yapmak. Peki bölünmüş bilinç terimini duymuş muydunuz? Basit bir tanımlamayla iki işi aynı anda yapma.

Bu çoğu zaman güzel gibi görünüyor olsa da bazı şeylerin farkına varmamıza engel olur. Örneğin hepimiz sohbet ederken zamanın nasıl geçtiğini anlamayız. Bunun sebebi bilincimizi sadece o ana vermeyip konuşulan şeylere de harcamamızdandır. Yine farklı bir örnekle açıklık getirmek istiyorum. Araba kullanırken aynı zamanda telefonla konuşup mesajlaştığımızda okula ya da işe nasıl vardığımıza hayret edip şaşırırız. Bu örnekte bilinçli farkındalığımızın bir kısmı arabayı sürerken diğer kısmı düşünülen şeylere odaklıydı.

Bölünmüş Bilinç ve Uykunun Evreleri

Uykunun İki Evresi (REM &NREM)

Yemek yemek kadar biyolojik bir etkinlik olan uyku sirkadiyen ritimdir (yaklaşık bir gün süren) ve iki önemli evresi vardır. REM(hızlı göz hareketi) ve REM dışı olan NREM’dir.

REM Evresi

Rüyaların %90’ı REM Evresinde görülür. Bu evrede görülen rüyalar NREM’e göre daha canlı, ayrıntılı ve gariptir. Yine bu evrede istemli kaslar kitlendiği için kişi rüyada gördüğü şekilde hareket edemez. Fiziksel olarak yorulduğumuz bir günde bedenin kendisini toparlaması için NREM’de daha çok kalınırken zihinsel olarak stresli ve gergin bir günün ardından REM evresinde daha fazla zaman geçiririz.

NREM Evresi

NREM Evresi REM evresine kıyasla daha derin ve daha dinlendiricidir. Bu evrede beden kasları hareket etmek için serbesttir(uykudayken hareket edebilme, tekme atabilme gibi).Yine bu evre içerisinde büyüme hormonu salgılanır bu yüzden çocuklar derin uykuda daha fazla zaman harcarlar.

uykunun evreleri

Uyku ve Bilinç: Psikolojik ve Fiziksel Sağlık Üzerindeki Etkiler

Uyku, insan sağlığı üzerinde derin ve kapsamlı etkileri olan bir yaşam fonksiyonudur. Hem psikolojik hem de fiziksel sağlık için kritik bir öneme sahiptir. Uyku, bilinç durumunu etkiler ve bu etkiler, genel sağlığı, duygusal dengesini ve bilişsel işlevleri doğrudan etkiler. İşte uyku ve bilinç arasındaki ilişki ve bu ilişkinin psikolojik ve fiziksel sağlık üzerindeki etkileri:

1. Uyku ve Bilinç Durumları

  1. Bilinçli ve Bilinçsiz Zihin
    • Bilinçli Zihin: Uyku sırasında bilincin farklı düzeyleri ortaya çıkar. Bilinçli zihin, uyanıkken aktif olarak düşünme ve algılama süreçlerini yönetir.
    • Bilinçsiz Zihin: Uyku esnasında, özellikle REM (Rapid Eye Movement) uykusu sırasında bilinçsiz zihin aktif hale gelir. Bu, rüyaların görüldüğü dönemdir ve duygusal işlemleme ve belleğin pekiştirilmesi gibi işlevlerle ilişkilidir.
  2. Uyku Evreleri
    • NREM Uykusu: NREM (Non-Rapid Eye Movement) uykusu, derin uyku evrelerini içerir ve bedenin fiziksel olarak yenilenmesi için kritik öneme sahiptir. Bu evrede, bilinç seviyesi daha düşük ve zihin aktif değildir.
    • REM Uykusu: REM uykusu, beynin daha aktif olduğu ve rüyaların görüldüğü evredir. Bu evrede bilinç, rüya içerikleri aracılığıyla etkinleşir ve duygusal ve bilişsel işlemleme gerçekleşir.

2. Psikolojik Sağlık Üzerindeki Etkiler

  1. Duygusal Denge
    • Duygusal İşlemleme: Uyku, duygusal deneyimlerin işlenmesi ve yönetilmesi üzerinde önemli bir rol oynar. Yeterli uyku, duygusal düzenleme ve stresle başa çıkma yeteneğini artırır.
    • Anksiyete ve Depresyon: Yetersiz uyku, anksiyete ve depresyon riskini artırabilir. Uyku bozuklukları, duygusal dalgalanmalara ve ruh hali değişikliklerine yol açabilir.
  2. Bilişsel İşlevler
    • Bellek ve Öğrenme: Uyku, bellek konsolidasyonu ve öğrenme süreçleri için kritik bir rol oynar. REM uykusu, yeni bilgilerin ve deneyimlerin uzun vadeli hafızaya aktarılmasına yardımcı olur.
    • Konsantrasyon ve Karar Verme: Yetersiz uyku, konsantrasyon, dikkat ve karar verme yeteneklerini olumsuz etkiler. Uyku eksikliği, bilişsel performansın düşmesine ve karar verme süreçlerinde zorluklara yol açabilir.
  3. Stres ve Psikolojik Dayanıklılık
    • Stresle Başa Çıkma: Yeterli uyku, stresle başa çıkma kapasitesini artırır ve psikolojik dayanıklılığı destekler. Uyku eksikliği, stres hormonlarının yükselmesine ve genel stres seviyelerinin artmasına neden olabilir.
    • Ruhsal Sağlık: Uyku, genel ruhsal sağlığın korunmasında ve iyileştirilmesinde önemli bir faktördür. Yeterli uyku, genel mutluluk ve yaşam memnuniyetini artırabilir.

3. Fiziksel Sağlık Üzerindeki Etkiler

  1. Fiziksel Yenilenme
    • Bedenin Onarımı: NREM uykusu, bedenin fiziksel olarak yenilenmesi ve onarımı için kritik öneme sahiptir. Hücre onarımı, kas iyileşmesi ve bağışıklık sistemi güçlenmesi bu evrede gerçekleşir.
    • Metabolizma: Uyku, metabolizma üzerinde doğrudan etkilidir. Uyku eksikliği, metabolizmayı bozabilir ve kilo alma, insülin direnci gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.
  2. Bağışıklık Sistemi
    • Bağışıklık Fonksiyonu: Yeterli uyku, bağışıklık sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını sağlar. Uyku eksikliği, bağışıklık sistemi fonksiyonlarının zayıflamasına ve hastalıklara karşı daha savunmasız hale gelmeye neden olabilir.
    • Enflamasyon: Uyku bozuklukları, vücutta iltihaplanma seviyelerinin artmasına ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
  3. Kalp ve Damar Sağlığı
    • Kardiyovasküler Sağlık: Yetersiz uyku, kalp ve damar sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Uzun süreli uyku eksikliği, hipertansiyon, kalp hastalıkları ve diğer kardiyovasküler problemlerle ilişkilidir.
    • Kan Basıncı: Uyku eksikliği, kan basıncının yükselmesine ve hipertansiyon riskinin artmasına neden olabilir.

4. Uyku Hijyeni ve Sağlık

  1. Uyku Alışkanlıkları
    • Düzenli Uyku: Düzenli uyku alışkanlıkları, sağlıklı bir uyku düzeni oluşturmak için önemlidir. Uyku saatlerinin düzenli olması, uyku kalitesini artırabilir.
    • Uyuma Ortamı: Uyuma ortamının rahat ve sessiz olması, uyku kalitesini artırabilir. Rahat bir yatak, uygun sıcaklık ve düşük ışık seviyeleri uyku hijyenini destekler.
  2. Yatmadan Önceki Etkinlikler
    • Ekran Süresi: Yatmadan önce ekran kullanımını sınırlamak, melatonin üretimini destekler ve uykuya geçişi kolaylaştırır.
    • Rahatlama Teknikleri: Rahatlama teknikleri, meditasyon ve gevşeme egzersizleri uykuya geçişi kolaylaştırabilir ve genel uyku kalitesini artırabilir.

Daha İyi Uyumak İçin 4 Adım

(Kupferve Reynolds,1997;National Sleep Foundation,2009):

  1. Yatağınıza sadece uykunuz geldiğinde girin ve uyumak için çok fazla zaman harcamak yerine 20 dakika yattıktan sonra kalkın ve uykunuz gelinceye kadar kitap okuyun ya da hafif bir faaliyette bulunun.(mavi ekrandan kaçının)Ve tekrar uyumaya gidin.
  2. Yatağınızda uyumaktan başka hiçbir şey yapmayın. Yatağınız çalışmak ya da mavi ekrana bakmak için değil sadece uyumak için bir ipucu, hatırlatıcı olmalıdır.
  3. Uykuya dalmak için çok çaba harcayıp ne kadar uykusuz kaldığınızı hesaplamaya çalışmayın bu sadece gerginliğinizi artırıp uyumanızı güçleştirir.
  4. Düzenli bir program sürdürün. Aynı saatte uyuyup aynı saatte kalkmaya özen gösterin.

Bölünmüş Bilinç ve Uykunun Evreleri…

Yazar: Ayşenur KAYA

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Ebeveyn Tutumları Nelerdir? Çocuklara Etkileri Nelerdir?

-ANKARA PSİKOLOG- -MOXO DİKKAT TESTİ- -ANKARA PSİKOLOG- -İLETİŞİM- -BDT EĞİTİMİ-